Het vonnis dat de krijgsraad in Fort Meade (Maryland, VS) deze week heeft uitgesproken over Bradley Manning is door nogal wat commentatoren, zoals bijvoorbeeld in de Volkskrant (1 aug.) met enige opluchting begroet. Het afwijzen van de aanklacht 'hulp aan de vijand' zou een opsteker voor de persvrijheid zijn. Toch kan het onbewezen verklaren van de kernaanklacht - die topjurist Widney Brown van Amnesty International eerder al als 'absurd' betitelde - bepaald niet gezien worden als bewijs voor een rechtvaardig vonnis en een waardige gang van zaken in dit proces.
Van de aanklachten waarop Manning wél is schuldig bevonden zijn er namelijk drie gebaseerd op de beruchte Espionage Act van 1917 en die wet is een regelrechte bedreiging voor het vrije handelen van journalisten, die informatie publiceren afkomstig van klokkenluiders. De bekendste slachtoffers van die wet zijn Julius en Ethel Rosenberg die in 1953 ter dood werden gebracht; inmiddels weten we hoezeer dat op bedenkelijke gronden is gebeurd. Dezelfde wet uit de Eerste Wereldoorlog werd ingezet tegen de klokkenluider van de Pentagon Papers, Daniël Ellsberg, die de oorlogsmisdaden van de Amerikanen in Vietnam aan de kaak stelde. Dat proces werd gestaakt nadat gebleken was dat president Nixon opdracht had gegeven voor een inbraak in het kantoor van Ellsbergs psychiater in de hoop stukken te vinden waarmee Ellsberg kon worden afgeschilderd als gevaarlijke gek.
Zorgwekkend precedent
Dat de militaire justitie in de VS deze anachronistische wet nu opnieuw gebruikt tegen Bradley Manning is geen teken van kracht, maar juist van zwakte. Manning is de eerste klokkenluider tegen wie deze spionagewet met (voorlopig) succes is toegepast. Een zorgwekkend precedent. De aanklachten maken Manning tot spion. Dat dit zonder meer bespottelijk is, kan ieder met gezond verstand eenvoudig beredeneren. Een spion biedt informatie aan, meestal voor materieel gewin, aan buitenlandse mogendheden of de meest biedende partij. Hiervan is in de zaak Manning geen enkel bewijs overgelegd, noch is er ook maar een begin van bewijs geleverd dat hij ook maar iemand schade heeft berokkend. Oftewel, zoals Julian Assange terecht tot Mannings verdediging heeft aangevoerd: 'waar is het slachtoffer'?
Wat betreft het publicatiemedium waar Manning zijn verzamelde informatie over het optreden van de Amerikaanse krijgsmacht in Irak en Afghanistan aan heeft aangeboden hebben de aanklagers in het proces klip en klaar gesteld dat het daarbij niet uitmaakte of het om WikiLeaks ging of om gevestigde media als de New York Times of de Washington Post, waar Manning zijn materiaal eerder tevergeefs had proberen te slijten. Deze media hebben overigens later, net als Der Spiegel, The Guardian , Le Monde en talrijke andere gezaghebbende bladen ruimschoots uit de op WikiLeaks ingerichte ruif mee gesnoept. Dat heeft ze echter feitelijk medeplichtig gemaakt!
Media worden nu instrumenten van spionage
Als Manning kan worden veroordeeld, zoals nu is gebeurd, voor het (doen) publiceren van geclassificeerde documenten, dan zijn daarmee impliciet alle media en journalisten die informatie van WikiLeaks/Manning hebben doorgegeven te bestempelen als instrumenten van spionage. En laten we ons niet vergissen, op misdrijven uit de Espionage Act staan straffen van vele jaren gevangenis tot levenslang en - zie de Rosenbergs - zelfs de doodstraf.
Ook enkele andere aanklachten waarop Manning nu is veroordeeld zijn bedenkelijk. Daarbij gaat het om de Computer Fraud And Abuse Act (CFAA). Dit is de wet waarvan gezegd wordt dat die begin dit jaar heeft geleid tot de zelfmoord van Aaron Swartz, de gedreven adept van het vrije internet die zich geconfronteerd zag met een steeds hevigere vervolging voor hack-activiteiten van bijvoorbeeld een database met rechterlijke uitspraken en een ander bestand met talrijke wetenschappelijke artikelen. Hij zag zich geconfronteerd met torenhoge schulden aan boetes en dreigde vele jaren het gevang in te moeten voor activiteiten uit idealistische overwegingen.
Strafmaat kan alsnog ruim levenslang zijn
De strafmaat op bepalingen uit deze CFAAA zijn overdreven hoog, zelfs first offenders kunnen voor één ongeautoriseerde computerinbraak tot vijf jaar gevangenisstraf krijgen. Op andere voorschriften staan sancties van twintig jaar en zelfs levenslang. Opgeteld kunnen de aanklachten op basis van deze twee monsterlijke wetten Bradley Manning alsnog op in totaal 130 jaar gevangenisstraf komen te staan. Ook daarom is het onbewezen verklaren van die ene aanklacht 'hulp aan de vijand' eigenlijk een dode mus. Want wat is een spion anders dan iemand die de vijand helpt?
Tenslotte nog één ander opmerkelijk gegeven aan dit proces. Met Manning wordt de man aangepakt die de wereld heeft ingelicht over oorlogspraktijken, zoals marteling en willekeurige executie van burgers door Amerikaanse militairen en inlichtingenmensen, die regelrechte schendingen zijn van niet alleen Amerikaanse wetten maar ook van internationale mensenrechtenverdragen. Veruit de meeste van deze oorlogsmisdadigers zijn niet eens berecht, laat staan disciplinair bestraft. De schutters in de helikopter boven Bagdad uit de video 'Collateral murder', die met hoorbaar genoegen ongewapende burgers neerschoten, zijn zelfs officieel ontslagen van rechtsvervolging.
Hoe de strafmaat op dit vonnis uiteindelijk ook zal luiden, duidelijk is dat dit hele proces tegen Bradley Manning als een verhulling van de eigenlijke waarheid moest dienen. Daarmee heeft de Obama-administratie een tweeledig effect weten te sorteren: 1) de aandacht is afgeleid van het wangedrag van overheid en krijgsmacht en 2) toekomstige klokkenluiders zijn zwaar geïntimideerd en zullen zich extra bedenken voor ze informatie gaan lekken. Ook in die zin is dit vonnis meer dan een keiharde slag voor Bradley Manning persoonlijk. Het levert immers ook een rechtstreekse bedreiging op voor de internationale vrije pers, die zijn meest interessante bronnen ziet opdrogen.
Boudewijn Chorus, Bradley Manning Steuncomité
Dit artikel is op zaterdag 3 augustus gepubliceerd op de opiniepagina van de Volkskrant
Het vonnis in extenso
Overzicht van het vonnis per aanklacht
Reactie van Daniel Ellsberg
Reactie van Julian Assange
Reactie van Amnesty International (UK)
