Terwijl het proces tegen
Bradley Manning deze week is voortgezet gaat de aandacht in de media uit naar
een nieuwe klokkenluider, Edward Snowden. Deze voormalig medewerker van de CIA
onthulde dat de NSA al het telefoon- en internetverkeer volgt van zowel
Amerikaanse burgers als buitenlanders. President Obama heeft alles ontkend en
claimt dat wat de NSA doet in overeenstemming is met de Amerikaanse wet. De
reacties lopen uiteen van grote verontwaardiging tot cynische onverschilligheid:
dit is geen nieuws, natuurlijk volgen veiligheidsdiensten alles en iedereen. En
net als bij Manning wordt de boodschapper verdacht gemaakt. Snowden is een
‘lonely wolf’, een ‘grote luiwammes’ die beroemd wil worden, hij mist respect
voor de rol van de staat als hoeder van de nationale veiligheid. Zie voor een
aantal van deze reacties dit
artikel van Lode van Oost.
Daniel Ellsberg, de man die lang geleden de
Pentagon Papers onthulde en die nu Bradley Manning volop steunt als lotgenoot
meent dat Snowden een belangrijke daad heeft verricht. “Zijn klokkenluidersactiviteiten
stellen ons in staat een belangrijk deel terug te draaien van wat is uitgelopen
op een ‘coup van de uitvoerende macht’ tegen de Amerikaanse grondwet. Met name
het vierde en het vijfde amendement, die burgers vrijwaren voor ongerechtvaardigde
inbreuken door de overheid in hun persoonlijke levenssfeer, zijn feitelijk
opgeschort. De regering beweert over een juridische volmacht te beschikken op
grond van de FISA (de Foreign Intelligence Surveillance Act), maar die
ongrondwettelijk verreikende volmacht komt van een geheim hof, dat is
afgeschermd van effectief toezicht en zich vrijwel altijd plooit naar verzoeken
van de uitvoerende macht. (…)Het feit dat de leiders van het Congres van deze
activiteiten „op de hoogte zijn gesteld” en er akkoord mee zijn gegaan, zonder
open discussie, hoorzittingen, stafanalyses of enige echte kans om het er
effectief mee oneens te zijn, toont aan hoe verrot het systeem van checs
and balances in dit land is. Het is natuurlijk niet zo dat de Verenigde Staten
nu een politiestaat zijn geworden. Maar gezien de uitbreiding van deze inbreuk
op de privacy van burgers hebben we nu wel de volledige elektronische en
juridische infrastructuur van zo’n staat.(…) Er zijn legitieme redenen voor
geheimhouding, en vooral voor geheimhouding van bepaalde inlichtingen die zijn
verkregen door het aftappen van communicatienetwerken. Maar het is niet
gerechtvaardigd een systeem van geheimhouding te gebruiken om programma’s aan
het oog te onttrekken die klip en klaar ongrondwettelijk zijn, zowel qua reikwijdte
als door het potentiële misbruik dat ervan kan worden gemaakt. Noch de
president noch het Congres mag het vierde amendement herroepen – en dat is de
reden dat wat Snowden tot nu toe heeft onthuld geheim werd gehouden voor het
Amerikaanse volk.”
Ellsberg ziet Snowden’s onthulling als een
waarschuwing aan de Amerikaanse burgers “dat het Amerikaanse vermogen om
inlichtingen te verzamelen op ieder moment tegen het Amerikaanse volk zelf zou kunnen
worden ingezet, zodat geen Amerikaan nog maar enige privacy zou overhouden.
(…)De NSA, FBI en CIA hebben, dankzij de nieuwe digitale technologie, mogelijkheden
in handen om onze eigen burgers te bespioneren waar de Stasi – de geheime politie
van de voormalige ‘democratische republiek’ Oost-Duitsland – nauwelijks van had
durven dromen. Snowden onthult dat de zogenoemde ‘inlichtingengemeenschap’ de
Verenigde Stasi van Amerika is geworden.”
[het commentaar van Ellsberg verscheen in The
Guardian, de vertaling komt uit NRC Handelsblad van 12 juni]
